ગૃહસ્થ જીવનને આશ્રમ કેવી રીતે બનાવવું?
1. આશ્રમનો અર્થ સમજો
આશ્રમ એટલે એવી જગ્યા કે જ્યાં શાંતિ, સાધના, સદાચાર અને પરમાત્માની উপস্থিতિ હોય। ‘ગૃહસ્થ જીવનને આશ્રમ બનાવવું’ એનો અર્થ છે કે આપણું ઘર માત્ર વ્યવહાર માટે નહીં, પણ આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ માટેનું સાધન બને।
2. ગૃહસ્થ ધર્મને સમજવું અને તેનું પાલન કરવું
ગૃહસ્થ આશ્રમ એ જીવનના ચાર આશ્રમોમાંથી એક છે (બ્રહ્મચર્ય, ગૃહસ્થ, વાનપ્રસ્થ અને સંન્યાસ)। ગૃહસ્થ ધર્મ ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે:
-
સમાજની નૈતિકતા ગૃહસ્થ જીવન પરથી ઊભી રહે છે।
-
ગૃહસ્થ બધાં આશ્રમોને આધાર આપે છે – યજ્ઞ, દાન, સંસ્કાર વગેરેમાં સહભાગી બનીને।
-
પરિવાર અને સમાજના ઉત્થાન માટે ગૃહસ્થનું ભગીરથ કાર્ય છે।
3. જીવનમાં સાક્ષાત્કાર લાવવો – સાક્ષાત્વિકતા (સાત્વિકતા)
ગૃહસ્થ જીવનમાં સાક્ષાત્વિકતા લાવવી એ આશ્રમ બનાવવા માટે પ્રથમ પગલું છે:
-
સાત્વિક આહાર: શુદ્ધ, તાજું અને શાકાહારી ખોરાક લેવો।
-
સાત્વિક વિચાર: પ્રેમ, ક્ષમા, સત્ય અને સેવા પર આધારિત વિચારો રાખવા।
-
સાત્વિક વ્યવહાર: શિસ્તભર્યું, મર્યાદિત અને સહકારપૂર્ણ જીવન જીવવું।
4. પરિવારને સાધનાનું કેન્દ્ર બનાવો
-
પતિ-પત્ની એકબીજાના સહયાત્રીઓ બને, એકબીજામાં ભગવાનના દર્શન કરે।
-
બાળકોને સંસ્કાર આપે – તેમને ભગવદ્ ગીતા, રામાયણ જેવી કહાણીઓથી જોડો।
-
ઘરમાં દરરોજ એક વખત સર્વે ભક્તિગીત કે સ્તોત્ર સાથે પ્રાર્થના કરે।
5. પરમાત્માને જીવનનો કેન્દ્ર બનાવવો
-
દરેક કાર્ય શરૂ કરતાં પહેલાં ભગવાનનું સ્મરણ કરો।
-
ઘરમાં પૂજાનું સ્થાન બનાવો અને નિયમિત પૂજા કરો।
-
ખુશી કે દુઃખમાં ભગવાન પર વિશ્વાસ રાખો – "તે જે કરે છે, તે સારું કરે છે।"
6. સેવા અને દાન જીવનનો ભાગ બને
-
આવકનો એક ભાગ જરૂરતમંદોને સમર્પિત કરો।
-
ગૌશાળા, આશ્રમો, શિક્ષણસ્થળો કે મંદિરમાં દાન કરો।
-
જાતના લાભથી ઊપર ઊઠીને સમાજહિત માટે કાર્ય કરો।
7. ઇન્દ્રિય નિયંત્રણ રાખવું
-
દ્રષ્ટિ, શ્રવણ, સ્પર્શ, સ્વાદ અને વિચાર – આ બધું પર નિયંત્રણ લાવો।
-
ભોગવાસના અને અશુદ્ધ પ્રેરણાઓથી દૂર રહો।
-
મોબાઇલ, ટીવી કે સોશિયલ મીડિયા વાપરવામાં પણ સંયમ રાખો।
8. આત્મચિંતન માટે સમય કાઢવો
દરરોજ થોડો સમય શાંતિથી બેસીને આત્મવિચાર કરો:
-
શું હું સાચા માર્ગે છું?
-
શું હું પરિવારના ઉત્કર્ષ માટે કંઈ કરી રહ્યો છું?
-
શું મારા વિચારો શાંતિ અને પ્રેમભર્યા છે?
9. સંતો અને ધર્મગ્રંથોનો આશરો લો
-
શ્રીરામ, યુધિષ્ઠિર, નંદરાય જેવી ગ્રહસ્થ જીવન જીવેલી મહાપુરુષોની જીવન કથાઓ વાંચો।
-
ભગવદ્ ગીતા, ભાગવત, રામાયણ વગેરેનું પठन અને મનન કરો।
-
સંતો, મહાત્માઓના પ્રવચન સાંભળો – તમારું મન દૂરદ્રષ્ટિથી ભરે।
10. કર્મયોગ અપનાવો
શ્રીકૃષ્ણ ગીતા માં કહે છે: “કર્મ કર અને ફળની આશા ત્યાગી દે।”
-
દરેક કામ ભગવાનને સમર્પિત કરીને કરો।
-
પોતાની ફરજને પુણે અને ધર્મ માનેને કરો।
-
સ્વાર્થથી આગળ વધી, પરમાર્થ તરફ આગળ વધો।
નિષ્કર્ષ
ગૃહસ્થ જીવનમાં જો સહિષ્ણુતા, સેવા, સાક્ષાત્વિકતા અને સાધના હોય તો તેનું રૂપ આશ્રમમાં પરિવર્તિત થઇ શકે છે। આપણું ઘર એ મંદિર બની શકે છે, જ્યાં:
-
સંસ્કારનું વિજ્ઞાન ભણાવવામાં આવે।
-
ભક્તિ અને ભલાઈનું વર્તન થાય।
-
જીવનમાં પરમાત્માની પાંખીઓ સાથે ઉડાન ભરાય।
ગૃહસ્થ જીવનની સાર્થકતા એમાં નથી કે આપણે કેટલાં વૈભવ મેળવ્યા, પણ એમાં છે કે આપણે કેટલાં સારાં સંસ્કાર આપ્યા, કેટલાં જીવન પરિવર્તિત કર્યા અને કેટલું આત્મસ્ફુરણ અનુભવ્યું।
No comments:
Post a Comment