ભગવાનની માયા, ભગવાનના શરણે ગયેલા ભક્તને પણ શા માટે કષ્ટ આપે છે
પ્રસ્તાવના:
હિન્દૂ ધર્મશાસ્ત્રોમાં "માયા" એક ખૂબ જ રહસ્યમય અને દૈવી શક્તિ તરીકે વર્ણવાઈ છે. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે ગીતામાં સ્પષ્ટ કહ્યું છે – "મમ માયા દૈવી હિ ઐષા ગુણમયી મમ માયા દુરત્યયા", અર્થાત્ મારી માયા અત્યંત દુર્લંઘ્ય છે.
પણ એક પ્રશ્ન ઉઠે છે – જયારે કોઈ ભક્ત સંપૂર્ણ રીતે ભગવાનની શરણે જાય છે, ત્યારે પણ તેને માયા કેમ કષ્ટ આપે છે? શું ભગવાનના આશ્રિત ભક્તને પણ માયાની અસર રહે છે? આવો પ્રશ્ન ગુણ અને આધ્યાત્મિક સમજના આધારે સમજાવવો પડે છે.
1. માયા શું છે?
"માયા" એટલે – જે છે નહિ પરંતુ છે એવું લાગે છે. એ ભગવાનની ત્રિગુણાત્મક શક્તિ છે – સત્વ, રજ અને તમ. માયા આત્માને પરમાત્માથી અલગ રાખી દે છે, અને વ્યક્તિને સંસારના ચકરવ્યૂહમાં ફસાવી દે છે.
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ ગીતામાં કહે છે:
દૈવી હ્યેષા ગુણમયી મમ માયા દુરત્યયા,
મામેવ યે પ્રપદ્યન્તે માયામેતાં તરન્તિ તે.
– ગીતાઅધ્યાય 7, શ્લોક 14
અર્થાત્ મારી ત્રિગુણાત્મક માયા દુર્લંઘ્ય છે, પણ જે લોકો મારી શરણે આવે છે, તેઓ એ માયાને પાર કરી જાય છે.
2. ભગવાનના શરણાગત કોણ છે?
"શરણાગત" એ છે જે પોતાની સંપુર્ણ ઈચ્છાઓ, નિર્ણય, અહંકાર અને હેતુઓ ભગવાનને સોંપી દે છે. ભગવાનની શરણે જઈને વ્યક્તિ પોતાને શૂન્ય અને ભગવાનને સર્વસ્વ માને છે.
શરણાગતીના 6 લક્ષણો:
-
અનુકૂળતાનું સ્વીકાર.
-
પ્રતિકૂળતાનો ત્યાગ.
-
ભગવાનમાં પૂર્ણ વિશ્વાસ.
-
ભગવાનને જ રક્ષક માનો.
-
સંપૂર્ણ સમર્પણ.
-
દૈન્ય ભાવ – પોતાને નિકૃષ્ટ માનવો.
3. ભગવાનના ભક્તને પણ માયા શા માટે સતાવે છે?
A. ભગવાન ભક્તની પરીક્ષા લે છે:
ભગવાનના ભક્તના ભક્તિ અને શ્રદ્ધા કઈ હદે પહોંચે છે એ પરખવા માટે ભગવાન કેટલીકવાર કષ્ટ આપે છે.
ઉદાહરણ:
-
પ્રહલાદ: તેના પિતા દ્વારા ત્રાસ આપવામાં આવ્યો, છતાં તે ભગવાનની ભક્તિમાં અડગ રહ્યો.
-
દ્રૌપદી: સમસ્ત પાંડવો હોવા છતાં તેને અપમાન સહન કરવું પડ્યું, પણ અંતે ભગવાને તેની રક્ષા કરી.
-
મીરાંબાઈ: ઝેર અપાયું, ત્રાસ મળ્યો છતાં શ્રીકૃષ્ણમાં અંતિમ ભક્તિ રાખી.
B. ભૂતકાળના કર્મોનું પરિણામ:
ભગવાન ભક્તને માફ કરી શકે છે, પરંતુ કર્મોના ફળને પૂર્ણરૂપે નષ્ટ ન કરી શકે. જીવનમાં ભોગવવાનું આવે એ પૂર્વજન્મના કાર્યોનું પરિણામ હોઈ શકે છે. ભગવાન તે ફળોને સરળ રીતે ભોગવાડે છે.
C. ભક્તને માયાથી મુક્ત કરવા:
માયા માફક મિઠ્ઠું ઝેર છે. ભગવાન ભક્તને સંસારથી નિવૃત્ત કરવા માયાનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે સુધી માણસને સંસારમાં મોહ છે, ત્યાં સુધી તે ભગવાનના સંપૂર્ણ આશ્રિત નહીં બની શકે.
D. અન્ય ભક્તોને પ્રેરણા આપવા માટે:
ભગવાનના ભક્તો ક્યારેક પીડા સહન કરીને સમાજ માટે પાથપ્રદ બને છે. તેમના જીવન દ્વારા લોકો ભક્તિમાં પ્રેરણા મેળવે છે.
જેમ કે:
-
સંત તુકારામ,
-
સંત રવિદાસ,
-
સંત એકનાથ વગેરે...
4. શરણાગત અને માયાનો સંબંધ બદલાઈ જાય છે:
ભગવાનના સાચા ભક્ત માટે માયા હવે એક શિક્ષિકા બની જાય છે. તે તેના માટે પીડાની નહીં, પવિત્રતાની દિશામાં આગળ વધારવાનો સાધન બને છે.
5. ભગવાન ભક્તને સંઘર્ષમાં કેમ મુકતા હોય છે?
-
આત્માનું શુદ્ધિકરણ થાય છે.
-
અહંકારનો નાશ થાય છે.
-
ભગવાન સાથેનું સાચું સંબંધ ઊંડું થાય છે.
-
ધૈર્ય અને સહનશક્તિ વિકસે છે.
-
ભક્ત સમજી શકે છે કે ખરેખર આશરો તો માત્ર ભગવાન છે.
6. ભક્તની પીડા અને ભગવાનની કૃપા:
ભગવાન તાત્કાલિક સહાય ન કરે તો તેનો અર્થ એ નથી કે તેમને પરવા નથી. તેઓ યોગ્ય સમયે યોગ્ય રીતે મદદ કરે છે.
તુલસીદાસજી લખે છે:
વિલંબ હોઈ શકે છે, પણ ભક્ત દુઃખમાં હોય ત્યારે ભગવાન ચૂપ નહીં રહેતા.
7. માયાનું અંતિમ ઉદ્દેશ શું છે?
માયા પહેલે પશુપાલક જેવી હોય છે, જે જીવને ભટકાવે છે. પણ જ્યારે તે જોઈ જાય છે કે જીવ હવે ભગવાનનો થયો છે, ત્યારે તે પોતાની જાતે દરી જાય છે.
8. નિષ્કર્ષ:
ભગવાનના ભક્તને ક્યારેક માયા દ્વારા કષ્ટ થાય છે, પણ એ કષ્ટ તાત્કાલિક હોય છે – શાશ્વત નહીં. એ કષ્ટો ભક્તના આત્મિક ઉદ્ધાર માટે આવે છે. ભક્ત જો હૃદયપૂર્વક ભગવાનમાં શ્રદ્ધા રાખે, તો તે બધું પાર કરી શકે છે.
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે વચન આપ્યું છે:
"મામેવ યે પ્રપદ્યન્તે માયામેતાં તરન્તિ તે."
જે મારા શરણમાં આવે છે, તે માયાને પાર કરી જાય છે.
શ્રદ્ધા રાખો, ભક્તિ કરો, માયા તમારા શત્રુ નહીં – ભક્તિની માર્ગમાં સાથી બની જશે.
જય શ્રીકૃષ્ણ। 🙏
જો આપ ઇચ્છો તો હું આ લેખ પરથી સુંદર ઈમેજ અથવા પોસ્ટર પણ બનાવી આપી શકું છું. શું આપને જરૂર છે?
No comments:
Post a Comment