સાર્વજનિક સંવાદિતા કેવી રીતે જાળવી રાખવી?
વ્યક્તિ માત્ર એક જ વ્યક્તિ નથી, તે એક સમાજનો ભાગ છે. સમાજમાં રહીને જીવન જીવવું એ એક કલાની સાથે સાથે કૌશલ્ય પણ છે. દરેક વ્યક્તિના વિચાર, જીવનશૈલી, ભાવનાઓ અને વર્તન ભિન્ન હોય છે. આવા ભિન્નતાઓ હોવા છતાં જો આપણે સૌ સાથે મળીને સુખદ અને શાંતિમય જીવન જીવવા માંગીએ તો આપણને "સાર્વજનિક સંવાદિતા" જાળવી રાખવી આવશ્યક બને છે.
આ લેખમાં આપણે સમજવાનો પ્રયાસ કરીશું કે કેવી રીતે વ્યક્તિ પોતાની અને સમાજની વચ્ચે યોગ્ય સમન્વય સ્થાપી શકે છે અને લોકો સાથે મધુર સંબંધો કેળવી શકે છે.
1. સંવાદિતા એ શું છે?
"સંવાદિતા" એટલે સંબંધોની મધુરતા, સમજદારી, સહકાર અને લાગણીઓનો સમન્વય. જ્યારે આપણે લોકો સાથે સંવાદ સ્થાપીએ છીએ, તેમની સાથે ભવ્ય સંબંધો રચીએ છીએ, ત્યારે એ જ સંવાદિતા સર્જાય છે.
સાર્વજનિક સંવાદિતા એ વ્યવસાય, પરિવાર, મિત્રતા અને રાજકારણ જેવી દરેક સપાટીઓ પર મહત્વપૂર્ણ છે. તે આપણા જીવનની શાંતિ અને સમૃદ્ધિ માટે એક મુખ્ય સ્તંભ છે.
2. લોકો સાથે મળીને જીવવાનો માવજતભાવ વિકસાવવો
સૌ પ્રથમ અને મુખ્ય બાબત છે – લોકો સાથે મળીને જીવવાની ઇચ્છા. આપણે ઘણીવાર પોતાને સાચું માનીએ છીએ અને બીજાના દૃષ્ટિકોણને અવગણીએ છીએ. પરંતુ લોકો સાથે સારો સંબંધ રાખવો હોય તો સૌથી પહેલાં આ અભિમાન છોડવો પડે.
-
દરેક વ્યક્તિને પોતાની જગ્યા આપવી.
-
લોકોની વાત સાંભળવાની સંસ્કૃતિ વિકસાવવી.
-
તેમની ભાવનાઓનો સન્માન કરવો.
આ સ્વીકાર્યતા અને સહાનુભૂતિ તમારા સંબંધોને મજબૂત બનાવશે.
3. સકારાત્મક સંવાદ સ્થાપવો
સાર્વજનિક સંવાદિતા જાળવવા માટે સકારાત્મક સંવાદ ખુબજ અગત્યનો ભાગ છે.
-
દ્રઢપણાથી નહીં, પ્રેમથી વાત કરો.
-
વિવાદ ટાળવા માટે “તમે”ની જગ્યાએ “અમે” શબ્દોનો ઉપયોગ કરો.
-
તર્ક કરતા પહેલા અનુભવ અને લાગણીઓનો વિચાર કરો.
દિવસે ત્રણે વ્યક્તિઓ સાથે થોડો સમય સકારાત્મક રીતે વાત કરવાનો પ્રયાસ કરો. એક સામાન્ય સ્મિત પણ અનેક દુરીઓ દૂર કરી શકે છે.
4. સહાનુભૂતિ – અન્યના સ્થાન પર ઊભા રહેવાનો પ્રયાસ
દરેક માનવી પોતાની પરિસ્થિતિના આધારે વર્તે છે. કોઈ ગુસ્સે કરે, તો એના પાછળ કંઈક દુઃખ હોય શકે છે. કોઈ દુર્વ્યવહાર કરે, તો તે પોતાની વેદનામાં હોઈ શકે છે.
-
આપણે જો સહાનુભૂતિપૂર્વક સમજી લઈએ કે સામેના માણસને શું થઈ રહ્યું છે,
-
અને જો આપણે તેના સ્થાન પર થોડી વાર ઊભા રહીને વિચારીએ,
-
તો આપણું મન કરૂણા અને દયાથી ભરાઈ જશે.
આવા દ્રષ્ટિકોણથી આપણે લોકો સાથે સારો બંધબેસ બનાવી શકીએ.
5. નાની નાની બાબતોમાં ઉત્સુકતા ન બતાવવી
ઘણીવાર લોકો સાથેની અસંવાદિતા નાની બાબતોમાંથી શરૂ થાય છે.
-
કોઈના અંગત જીવનમાં વધુ રસ ન લેવો.
-
દર વખતે ટિપ્પણી કરવી, મજાક ઉડાવવી ટાળવી.
-
કોઈની ભૂલ પર હમેશાં આંગળી ન ઉઠાવવી.
એક નિર્દોષ ટિપ્પણી પણ સામેના માટે દર્દકારક બની શકે છે. તેથી વાણીનો વિચારપૂર્વક ઉપયોગ કરવો ખૂબ જરૂરી છે.
6. ટકરાવનો શાંતિપૂર્ણ ઉકેલ લાવવો
ટકરાવ દરેક સંબંધમાં આવે છે, પરંતુ તેના ઉકેલ માટે રીત મહત્વની છે.
-
ગુસ્સે ન થઈને શાંતિપૂર્વક વાત કરો.
-
બીજાની વાતને અધૂરી સાંભળી લેવા કરતા આખી વાત સાંભળો.
-
સમાધાન માટે બંને પક્ષ એક પગલું પાછળ ખેંચે, તો કોઈને પણ નુકસાન નહીં થાય.
ટકરાવનો ઉકેલ એ રીતે લાવો કે બંને પક્ષો માન અને શાંતિ અનુભવે.
7. અન્ય લોકોની કદર કરવી શીખવી
અમે જેને જુદા સમજીએ છીએ, તે પણ કોઈના માટે મહત્વના હોય શકે છે. આપણે કોઈને ન ગમતા હોઈએ, તો એનો મતલબ એ નથી કે તે વ્યર્થ છે. દરેક માનવીમાં કંઈક વિશેષતાવું હોય છે.
-
બીજાની સફળતામાં આનંદ વ્યક્ત કરો.
-
તેમની યોગ્યતાનું ખૂલે દિલથી વખાણ કરો.
-
અન્યોની સેવાઓ માટે ધન્યવાદ કહો.
આવાં નાના અભ્યાસ સંબંધોને દ્રઢ બનાવે છે.
8. સામૂહિક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લેવો
જેમ કે:
-
ઘરમેળા, ઉપાસનાઓ, યાત્રાઓ
-
સોશ્યલ વર્ક, લોકકલ્યાણ કાર્યક્રમો
-
પ્રવચન, લેટેરેચર ક્લબ, સંગીત સભાઓ
આવા સમૂહ આધારિત કાર્યક્રમો સંવાદિતાને વેગ આપે છે. લોકોના વિચારોને સમજવાની તક મળે છે. નવી મિત્રતાઓ થાય છે. સંબંધોની ઊંડાણ વધે છે.
9. ખોટા અભિમાન અને ઇર્ષ્યાથી બચવું
જ્યાં અભિમાન હોય ત્યાં સંવાદિતા લાંબા સમય સુધી ટકી શકતી નથી. “હું જ સાચો છું” કે “મારા વગર કાંઈ ચાલતું નથી” એવી માન્યતાઓ હંમેશા વિખવાદ જ પેદા કરે છે.
-
વિણમ્રતા વિકાસિત કરો.
-
નાના બનો, બધાને મહત્વ આપો.
-
જેવું પ્રેમ આપશો, એવું જ પ્રેમ પાછું મળશે.
10. માફી માંગવાનું અને માફ કરવાનું શીખો
એક સુંદર વાત છે:
“માફી એ કમજોરોનું શસ્ત્ર નથી, તે તો મોટાપણું દર્શાવે છે.”
જ્યારે તમે કોઈને માફ કરો છો કે માફી માંગો છો, ત્યારે તમે સંબંધ બચાવી રાખો છો. લોકોને ગમતું બને એ મહત્વનું છે, પણ માફી માગીને દિલ જીતવું વધુ મહત્વનું છે.
11. સમાજ માટે કંઈક આપવાનું મન રાખો
-
પરોપકાર ભાવ
-
અન્યની મદદ કરવા ઉત્સુકતા
-
નિ:સ્વાર્થ સેવા
આ ગુણો વ્યક્તિને લોકોના હૃદયમાં સ્થાન અપાવે છે. લોકો તમને નમ્રતાથી યાદ રાખે છે.
12. સમાજના નિયમોનું પાલન કરો
સાર્વજનિક સ્થળે સ્વચ્છતા, ટ્રાફિક નિયમો, અવાજનો સ્તર વગેરે બાબતોમાં શિસ્ત જાળવવી એ પણ સંવાદિતાનો જ ભાગ છે.
-
લોકોની શાંતિમાં ભંગ ન થાય તેનું ધ્યાન રાખો.
-
સંસ્કાર અને સદ્દાચારનું પાલન કરો.
-
નાની નાની બાબતોમાં જવાબદારી દર્શાવો.
13. ટકાઉ સંબંધો માટે સમય આપો
મોબાઈલ અને સોશ્યલ મીડિયાના યુગમાં લોકો આગળ બેઠેલા લોકો સાથે વાત કરતાં ભૂલી જાય છે. આવા સમયે યોગ્ય સંબંધો માટે સમય આપવો જોઈએ.
-
પરિવાર, મિત્રોને સમય આપો.
-
સંપર્કમાં રહો, મુલાકાતો લો.
-
લોકોની વિશેષ ઘટનાઓમાં હાજરી આપો.
આવાં નાનાં પ્રયાસો સંબંધોને જીવંત રાખે છે.
14. માનસિક તંદુરસ્તી પણ મહત્વની છે
જ્યારે તમે આંતરિક રીતે શાંત હોવ, ત્યારે જ બહાર શાંતિ ફેલાવી શકો. માનસિક દબાણ, ગુસ્સો, તણાવ સંવાદિતાને નષ્ટ કરે છે.
-
ધ્યાન કરો, પ્રાર્થના કરો.
-
પોઝિટિવ વિચારોથી ભરો.
-
નિષ્કારણ ટકરાવથી દૂર રહો.
15. આત્મ-વિશ્લેષણ અને આત્મ-સંવાદ
દરેક દિવસે થોડો સમય પોતાને પુછો:
-
આજે મેં કોના પર ગુસ્સો કર્યો?
-
શું હું કોઈની ભાવનાઓને ઠેસ પહોંચાડી?
-
શું હું વધુ સારી રીતે વર્તી શક્યો હોત?
આવા આત્મ-વિશ્લેષણથી આપણે પોતાને સુધારી શકીએ છીએ અને લોકો સાથે વધુ અનુકૂળ બની શકીએ.
નિષ્કર્ષ
સાર્વજનિક સંવાદિતા જાળવી રાખવી એ આજના યુગમાં ખૂબ જરૂરી છે. સકારાત્મકતા, સહાનુભૂતિ, વિણમ્રતા, અને શાંતિના માર્ગે ચાલીને આપણે લોકોના દિલ જીતી શકીએ છીએ. સંબંધો સહેજ તૂટી જાય છે, પણ પ્રેમ, સમજદારી અને માનથી સંબંધો ફરી જોડી શકાય છે.
સમાજમાં સાચો માનવી બનવો હોય તો માત્ર બૌદ્ધિક નહીં, લાગણાશીલ પણ બનવું પડે.
No comments:
Post a Comment