ઘરથી બહારના માર્ગે: એક સ્ત્રીની યાત્રા

                                       ઘરથી બહારના માર્ગે: એક સ્ત્રીની યાત્રા

શાંતાબેનનું જીવન સામાન્ય ગામડી સ્ત્રી જેવું હતું – સવારે વહેલી ઊઠી ઘરના બધા કામ, બાળકોના ટિફિન, પતિ માટે ચા, પછી ઘાસકાટ અને બપોર પછી રસોઈ. આ બધું દરેક દિવસ, વર્ષો સુધી. એને ફરિયાદ ન હતી, કારણ કે એણે એજ શીખ્યું હતું કે સ્ત્રી માટે ઘરજ બધી જગ્યા છે – ઘર એજ દુનિયા છે. પણ ક્યારેક એની અંદરથી કોઈ અવાજ ઊઠતો – "શું આ બધું પૂરતું છે?" એ અવાજ થોડો ધીમો હતો, પણ સતત હતો.

પચાસ વર્ષે શાંતાબેનનું જીવન બદલાયું.

તેની દીકરી, નિત્યા, શહેરમાં નોકરી કરતી. નિત્યાના વિચારો થોડા જુદા હતા. એ માતાને વારંવાર પૂછતી, "મમ્મી, તમે ક્યારેય તમારા માટે કંઇ કર્યું છે?" શાંતાબેન હસતી – "હું શું હવે વયાન પડી ગઈ, હવે શું કરવું છે?"

પરંતુ એ દિવસ એવો હતો કે નિત્યાએ પોતાની મમ્મી માટે એક વર્કશોપના બે ટિકિટ મંગાવ્યા – અમદાવાદમાં મહિલા સશક્તિકરણ પર એક કાર્યક્રમ હતો. શરૂઆતમાં શાંતાબેન જવા તૈયાર નહોતી, પણ નિત્યાની જીદ સામે હારી.

---

પ્રથમ પગથિયું: અજાણ્યી દુનિયા

શાંતાબેન માટે શહેર, મોટી બસ, ટ્રાફિક, એરકન્ડિશન હોલ – આ બધું બહુ નવું હતું. પહેલા તો એ બધું જોઈ ઘબરાઈ ગઈ. પણ એ હોલમાં બેઠેલી અલગ અલગ વયની સ્ત્રીઓએ કંઈક અલગ જ લાગણી જગાવી. કોઈએ પોતાનું સ્ટાર્ટઅપ શરૂ કર્યું હતું, કોઈએ દુષ્કર્મ પછી જીવન પાછું જીવી બતાવ્યું, તો કોઈએ ફેકટરી ચલાવી હતી.

શાંતાબેનને લાગ્યું – "આ સ્ત્રીઓ મને જેવીજ છે, પણ કેટલી દુઃખદાઈ વિપત્તિઓ બાદ એ ઊભી રહી છે!" એ વખતે એની અંદર એવું કંઇક હલચલ થયું કે જે એ વર્ષોથી ભૂલી ગઈ હતી – પોતાનો અસ્તિત્વ.

---

અજમાયશ: અંદરથી બહાર

ઘરે પાછી આવી ત્યારે શાંતાબેન બહુ શાંત નહોતી. પોતે પણ કંઈક કરવા ઈચ્છતી હતી – પોતાનું એક નાનું વ્યવસાય શરૂ કરવાનો વિચાર થયો. શરુઆતના દિવસે એણે ઘરની ચટણી-making ચેઇન શરૂ કરી. નાની શરૂઆત – પાંચ બાટલાં.

માણસ મજાક ઉડાવતા – "અરે શાંતા! હવે આ ઉંમરે ધંધો શરુ કરીશ?" પણ એણે અવગણના કરી. એણે પોતાના રસોઈના તજજ્ઞતાને શ્રદ્ધાથી પેકિંગ અને બ્રાંડિંગમાં ઉતારી.

ધીરે ધીરે ઓર્ડર વધતા ગયા. નિત્યાએ સોશિયલ મીડિયામાં પેજ બનાવ્યું – "શાંતા ની ચટણી". આજે એ દરેક મહિને 100-150 બાટલાં વેચે છે. પરિવાર હવે ગર્વથી કહેશે – "અમે અમારા ઘરની ઉદ્યોગપતિ પાસે રહીએ છીએ."

---

એકલા યાત્રાની સાથસાગી

આ યાત્રા માત્ર વ્યવસાય સુધી સીમિત નહોતી. શાંતાબેન પોતાના જેવા બીજા સ્ત્રીઓ સાથે વાતો કરવા લાગી – પાડોશની મહિલા મંડળીમાં ગઈ, લોકલ સ્કૂલમાં વિદ્યાર્થીઓને ઘરેલું વ્યવસાય વિશે સમજાવવાનું શરૂ કર્યું. ધીરે ધીરે એ પોતાના ગામની ‘શેરબજાર ગ્રુપ’ની પાર્ટ બની.

એણે કેટલીક સ્ત્રીઓને વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે હિંમત આપી – કોઈને પાપડ બનાવતા શીખવાડ્યા, તો કોઈને સેવીંગ્સ ગ્રૂપ બનાવવા માટે માર્ગદર્શન આપ્યું. લોકો હવે એનું માન કરતા.

એ જ સ્ત્રી, જેને વર્ષોથી એના પોતાના માટે સમય નહોતો, હવે દરેક મહિને નવા પ્રોજેક્ટ માટે કલ્પનાઓ ઘડતી હતી.

---

પરિવર્તનનો પ્રવાહ

ઘરેથી બહાર નીકળવું એ ક્યારેક ભયજનક લાગે છે. ખાસ કરીને જ્યારે સમાજે સ્ત્રી માટે ઘરને જ સિમાંકિત જગ્યા તરીકે ઘોષિત કરી હોય. પણ જ્યારે સ્ત્રી ઘરની બહાર પગલાં મૂકે છે, ત્યારે એ માત્ર પોતાનું નહીં, પણ અનેક મહિલાઓનું દ્રષ્ટિકોણ બદલી શકે છે.

શાંતાબેન આજે કહે છે:
"મારા જીવનના પહેલાં પચાસ વર્ષ મેં બીજાં માટે જીવ્યા, હવે પછીના પચાસ મારા માટે生હે... અને કદાચ, બીજાં માટે પણ એક ઉદાહરણ બની રહી છું."

---

અંતિમ વિચાર

શાંતાબેન જેવી અનેક મહિલાઓ છે – જે મૌનપણે દિનચર્યા જીવે છે, ભયના પગલાં પાછળ દબાયેલી ઈચ્છાઓ સાથે. "ઘરથી બહારના માર્ગે" ની યાત્રા એ માત્ર શારીરિક નહીં, પરંતુ આંતરિક યાત્રા છે – પોતાના આત્માને ઓળખવાની યાત્રા.

જે દિવસે સ્ત્રી પોતાના વિચારો, ઈચ્છાઓ અને સપનાને હકીકતમાં ફેરવવા માટે પહેલ કરે છે – એ દિવસથી સમાજમાં સાચો પરિવર્તન શરૂ થાય છે.

                                  🌸 કવિતા શીર્ષક: "પગલાં બહાર નીકળ્યાં" 🌸

ઘરની ઢોરાઈથી બહાર જ્યારે,
એક સ્ત્રીને પગલાં પડ્યાં,
ભયથી ભરેલી આંખોમાં,
નવી ઊર્જાના સપનાં ભડક્યાં।

પછી તો નદી જેવી વહેતી ગઈ,
રસ્તાઓએ વિશ્વાસ ભર્યો,
એકલી હતી, પણ મજબૂત હતી,
એમણે આત્માને ફરી ઝીલ્યો।

ઘર કેવળ મર્યાદા નહીં છે,
એતો એક શરુઆતનો દ્વાર,
સપનાને દીશા આપતી યાત્રા,
સ્ત્રી બનાવે પોતાનું સંસાર।

---

મારી આ સ્ટોરી વિશે મને તમારો પ્રતિભાવ આપો.